ریشه نام زعفران:
زعفران یا طلای سرخ یکی از معروف ترین و پر طرفدار ترین محصولات و سوغات های خراسان به شمار می رود.
این گیاه با نام علمی Crocus sativus و نام تجاری Saffron شناخته می شود.
کلمه ی انگلیسی saffron از کلمه ی لاتین Safranum و کلمه ی فرانسوی Safran مشتق شده است.
در همین حال، کلمه ی لاتین Safranum نیز از کلمه ی فارسی زرپران (zarparān) و یا عربی آن (za’ferân) به معنای زرد، گرفته شده است.
تاریخچه:
تاریخ چندین هزار ساله ی این گیاه نشان می دهد که این طلای سرخ از دیر باز مورد توجه اقوام مختلف بوده‌است.
عده ای مبدا زعفران را ایالت قدیم ماد ایران می دانند،
برخی از محققین نیز خاستگاه زعفران را در منطقه وسیعتری از کره زمین شامل یونان، ترکیه، آسیای صغیر و ایران میدانند.
مورفولوژی (ریخت شناسی):
زعفران گیاهی چندساله و دارای پیاز است و ۶ گلبرگ بنفش رنگ دارد. گل زعفران شامل ۳ پرچم زرد رنگ، یک مادگی و کلاله ۳ شاخه قرمز رنگ است که تقریبا تمام خواص این گیاه در کلاله و خامه (سفیدی) آن می باشد .
انواع:
زعفران دارای انواع مختلفی است که با قیمت و کیفیت متفاوت در بازار عرضه می شوند.
فروش زعفران در چهار دسته زیر انجام می پذیرد:
- پوشال
- سرگل
- نگین
- دسته
۱. زعفران پوشال: این نوع شامل کلاله به همراه مقداری ریشه (زعفران سفید) می باشد.
۲. زعفران سرگل: معروف ترین نوع زعفران که در گلپران نیز فروخته می شود، این نوع زعفران می باشد که قسمت قرمز جدا شده زعفران می باشد و قسمت زردی و ریشه در آن دیده نمی شود.
۳. زعفران نگین: این نوع زعفران، به دلیل رنگدهی و عطر بسیار بالایی که دارد گران ترین نوع می باشد. زعفران شبه نگین و سوپر نگین از این نوع زعفران مشتق می شوند.
۴. زعفران دسته: بعد از اینکه زعفران ها به صورت کامل همراه ریشه (زعفران سفید) از گل جدا می شود به همان صورت خشک می شوند.
طلای سرخ گیاهی با طبع گرم است که در مناطقی با تابستان گرم و خشک و زمستان با سرمای متعادل (نیمه گرمسیری) رشد می کند .
محل کاشت:
بسیاری از شهرستان های استان های خراسان جنوبی و رضوی با دارا بودن این شرایط آب و هوایی بیشترین درصد تولید زعفران در کشور را به خود اختصاص داده اند.
در صدر تمام این شهر ها نام قاینات میدرخشد که پایتخت طلای سرخ جهان نیز نامگذاری شده است.
جالب است بدانید ک ۹۰ درصد زعفران دنیا در ایران تولید میشود.
شما می توانید آموزش کاشت زعفران در این پست ببینید.
خواص زعفران:
این اکسیر معجزه آسا دارای خواص دارویی و تغذیه ای متنوع و همچنین کاربرد فراوان در صنعت می باشد.
همه ی ما در طول هفته ممکن است بار ها از این محصول خوش عطر و رنگ برای تزیین و خوش رنگ کردن مواد غذایی و سفره های غذای خود استفاده کنیم.
خواص کلی به شرح زیر می باشد:
- شادی آور بودن
- آرام بخش
- اشتها آور
- تقویت کننده قلب
- جلوگیری از افزایش کلسترول، تری گلیسرید و چربی بد خون
- بهبود جریان خون
- تسکین درد
- کاهش تورم در بافت های در اثر ضربه
- خون ساز
- محافظ سلولهای مغزی
- تقویت کننده معده
- جلوگیری از پیشرفت بیماری های ژنتیک چشم
- ضد سرطان
- درمان بیماری آسم
- بیماری های پوستی، یرقان و …
در ادامه به بررسی هر کدام از خواص میپردازیم.
1. ضد سرطان مهم ترین خاصیت:
امروزه سرطان یکی از مهمترین علل شایع مرگ در جهان بوده که شیوع و میزان مرگ و میر آن در ایران قابل توجه می باشد.
در طب سنتی از زعفران به عنوان ترکیب دارویی در درمان بسیاری از بیماری ها مانند سرطان، دیابت و فشار خون یاد شده است.
بسیاری از درمان های رایج سرطان مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی به علت اثر بر سلول های نرمال عوارض جانبی زیادی به همراه دارد؛
لذا شناسایی داروهای گیاهی با اثر ضد سرطان و کمترین عوارض جانبی که منجر افزایش طول عمر و کیفیت زندگی بیشتر سرطانی میشود، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
2. حفظ سلامت قلب و بهبود جریان خون:
از آنجایی ک این گیاه خوش عطر دارای خواص بالقوه ای چون ضد التهابی و کاهندگی کلسترول خون می باشد در حفظ سلامت قلب و عروق نقش بسزایی دارد.
در طب سنی ذکر شده است زعفران قادر است سلامت قلب و عروق تامین نماید.
3. تسکین درد و درمان التهاب :
تسکین درد و درمان التهاب یکی از کاربردی ترین خواص زعفران می باشد.
استفاده از آن به دلیل وجود ترکیباتی مثل اسید اولیانولیکو، آلفا پینن، کامفرول و آتنی اکسیدان ها برای افرادی دچار التهاب لثه، لوزه،گلودرد، دندان درد و آرترین مفید است.
4. شادی آور و ضد افسردگی:
افسردگی در جامعه امروزه یکی از بیماری های جدی به شمار می رود.
استفاده از داروهای ضد افسردگی صناعی در این نوع بیماران دارای عوارض جانبی متعددی نظیر خشکی دهان، یبوست، ناتوانی در رانندگی و اختلال عملکرد جنسی می باشد.
در طب سنتی از گلبرگ ها و کلاله جهت رفع افسردگی و اضطراب استفاده می شود.
کروسین موجود در این گیاه باعث کاهش اضطراب و سافرانال باعث تنظیم الگوی خواب میشود. استفاده مداوم و به به اندازه از این گیاه خوش عطر و رنگ، افزایش نشاط و شادمانی اعضای خانواده را به دنبال دارد.
5. محافظ سلول های عصبی:
همانطور که میدانید سلول های عصبی از آن دسته از سلولهایی هستند که بعد از تولد فاقد تقسیم بوده و در صورت آسیب، صدمات جبران ناپذیری را بر فرد وارد می کند.
ترکیب کروسین موجود در زعفران موجب محافظت سلول های عصبی در برابر بیماری ها و التهاب های عصبی می شود
6. سلامت دستگاه تنفس:
زعفران به درمان بیماری های تنفسی مانند سرماخوردگی، آسم و برونشیت کمک میکند. وجود آنتی اکسیدان ها موجب افزایش سلامت دستگاه تنفس می شود.
علاوه بر آن باعث افزایش اکسیژن رسانی به بافت های متعدد بدن می شود؛
پس به طور کلی در کاهش اثرات ناشی از بیماری تنفسی و کاهش سرفه بسیار موثر است.
7. حفظ سلامت و زیبایی پوست:
یکی از خواص دیگر این گیاه پرخواص، ضد باکتری و آتنی اکسیدانی است که آن را تبدیل به ماده‌ای برای حفظ سلامت و زیبایی پوست کرده است.
وجود مواد ضد باکتریائی در آن از ایجاد آکنه، جوش و لکه های پوستی جلوگیری کرده و پوست شما را درخشان تر و سفید تر می کند.
آموزش ساخت ماسک زعفران را از اینجا ببینید.
8. تقویت بینایی:
طبق تحقیقات پژوهشگران در دهه ی اخیر کروکین و کروکتین موجود در این گیاه به بهبود و سلامت چشم کمک و تقویت بینایی می کند.
این گیاه برای بیمارانی که در اثر افزایش سن مشکل بینایی دارند به عنوان یک مکمل در بهبود بیماری موثر است.
یکی از بیماری های شایع کوری در پیری دژنراسیون ماکولار است که به شبکیه چشم مربوط می باشد.
زعفران ماده ای طبیعی است ک میتواند این بیماری را متوقف یا حداقل کاهش بینایی را به تاخیر بیندازد.
موارد منع مصرف:
مصرف بیش از ۱ گرم در روز میتواند در بعضی افراد اثراتی زیان بار مثل کاهش فشار خون و رقیق شدن بیش از حد خون، استفراغ، كاهش ضربان قلب، خون ريزي از بيني، خون ریزی از پلك ها و لب و سر گيجه، بي حالي، زردي پوست و … داشته باشد؛
بهترین میزان مصرف در روز برای بهره بردن از خواص زعفران ۱۰ الی ۴۰ میلی گرم می باشد.
در صورتی که قصد آشپزی و استفاه از زعفران دارید می توانید مقاله « آشپزی با زعفران » را مطالعه فرمایید.
